'Murder on a Sunday Morning'

Op de dag waarop bekend werd dat de Vlaardinger Cees B. vier jaar onterecht heeft vastgezeten voor de moord op een tienjarig meisje uit Schiedam, zond de VPRO toevalligerwijs de documentaire 'Murder on a Sunday Morning' uit. Het thema van beide verhalen komt op vitale punten overeen. Zowel Cees B. als Brenton Butler - de hoofdpersoon uit de documentaire - worden ten onrechte gearresteerd. Dit is rechtstreeks terug te voeren op slecht recherchewerk. In de zaak tegen Cees B. geeft DNA-onderzoek uiteindelijk de doorslag, bij Brenton Butler is het zijn pro deo-advocaat die voor een doorbraak zorgt.

De 15-jarige afro-amerikaanse Butler wordt op een zondag in mei 2002 opgepakt door de politie in Florida, omdat hij verantwoordelijk zou zijn voor de roofmoord op een bejaarde toeriste. Hij wordt geïdentificeerd door de enige getuige en hij ondertekent bovendien een bekentenis. Daarmee lijkt de zaak afgedaan. Tot zijn advocaat Patrick McGuinness zich vastbijt. Dan komt aan het licht dat de politie geen enkele aanwijzing heeft nagetrokken, geen buurtonderzoek heeft gedaan, niet de ouders van Butler heeft ondervraagd en niet actief op zoek is gegaan naar het ontbrekende moordwapen.

De advocaat beweegt zich door de rechtszaal als een jonge Matlock. Gedecideerd, innemend, maar vooral gespitst op onrecht. McGuinness is op z'n best wanneer hij de betrokken rechercheurs onder handen neemt. Hij laat de agenten Williams, Glover en Darnell op ingenieuze wijze alle hoeken van de kamer zien. Het mooiste moment uit de documentaire wordt gevormd door de ondervraging van Darnell. McGuinness toont aan dat de zogenaamde bekentenis van Butler volledig door deze rechercheur zelf is opgesteld en dat geen enkel woord uit de verklaring door de verdachte is uitgesproken. Daarnaast maakt hij aannemelijk dat Butler met enkele rake klappen tot ondertekening is gedwongen.

De film van de franse regisseur Jean-Xavier de Lestrade slaagt er in om een uniek beeld te schetsen van het Amerikaanse justitiële apparaat. Door de rustige montage, het ontbreken van een commentaarstem en de beelden van het proces die worden afgewisseld met commentaar van advocaat McGuinness, word je als kijker in het verhaal gezogen. De opluchting is dan ook groot als de jury Brenton Butler vrijspreekt. De rechter besluit met de woorden dat hij trots is op het Amerikaanse rechtssysteem, dat hij als het beste ter wereld beschouwt. Mijn gedachten dwaalden af naar Cees B., die op dat moment nog vastzat.

'Murder on a Sunday Morning' werd in 2001 bekroond met een Oscar voor de beste lange documentaire.