Twitter en de scheve schaats van Frits Wester

Ik ben een fan van Twitter en heb een relatie met iemand die zelfs überfan is. Daardoor heeft het medium intussen een vaste plek verworven in ons huishouden. Als Miriam op televisie naar Wie is de Mol kijkt, doet ze dat al twitterend met andere fans. Eerder dit jaar bleek het Nationaal Songfestival zelfs tot een bijzonder hilarisch evenement te verworden door de tv-tweetcombi. Maar vooral bij groot nieuws is Twitter voor ons tegenwoordig een logische extra bron van informatie.

De val van het kabinet was vorige maand een goed voorbeeld van zo’n belangrijk nieuwsmoment waarbij Twitter van toegevoegde waarde bleek, zeker omdat veel politici het medium inmiddels hebben ontdekt. De bijdrages van met name Femke Halsema en Boris van der Ham waren die nacht alleraardigst, terwijl ze niet eens nieuws brachten. Het was hun visie op de gebeurtenissen als hoofdrolspelers in de Tweede Kamer, waardoor de kattebelletjes relevantie kregen.

Toch is Twitter mijns inziens eerst en vooral een platform voor ‘civil journalism’. Gewone mensen die behalve alledaagse beslommeringen ook nieuwswaardige feiten brengen. In de nacht van ‘de val’ waren er bijvoorbeeld meldingen van omstanders, die de bezorging van een rijsttafel in Den Haag beschreven. Ooggetuigenverslagen van maximaal 140 karakters. De voorbeelden zijn legio: van betogingen door de oppositie in Iran vorig jaar, tot de gevolgen van de aardbeving in Chili onlangs.

Dat het medium inmiddels volwassen wordt, blijkt wel uit het feit dat steeds meer ‘echte’ journalisten er ook lustig op los twitteren. Dat is begrijpelijk: het geeft hen de mogelijkheid om los van de deadlines van hun werkgever een primeur te presenteren, die bovendien nog geheel op hen persoonlijk afstraalt ook. Wat mij betreft is daar helemaal niets mis mee. Sterker, het voegt vaak iets toe. Als nieuwsconsument ben je in veel gevallen eenvoudig sneller op de hoogte.

In de nacht dat het kabinet viel, volgde ik behalve Halsema en Van der Ham ook de parlementair journalisten Michiel Breedveld van Radio 1 en Frits Wester van RTL. Met name de laatste beleefde online zijn ‘finest hour’ met een aantal scoops. En passant had hij ook nog de primeur van een preventief ontruimd KLM-vliegtuig op Sint Maarten. Wester, die pas sinds kort fanatiek twittert, heeft inmiddels ruim 32-duizend volgers, waarvan ik er één ben. Met veel genoegen.

Anders dan voor gewone burgers – die Twitter vooral gebruiken als uitlaatklep – en voor politici – van wie je mag verwachten dat ze het medium ook als pr-vehicel zien –, geldt wat mij betreft voor journalisten wel dat ze in de race om nieuws ook in tweets recht moeten doen aan de grondbeginselen van hun vak. In dat kader geldt bijvoorbeeld dat de herkomst van een verhaal duidelijk moet zijn en ook dat één bron geen bron is, al kun je bij dat laatste element soms iets rekkelijker zijn.

In het geval van het KLM-vliegtuig, dat wegens een bommelding werd geëvacueerd, voldeed Wester aan zijn journalistieke plicht. Hij had het bericht ontvangen via vrienden, die ter plaatse waren. Informatie uit de tweede hand dus. Het werd door hem keurig in de tweet gemeld. En zelfs als er sprake is van ‘bronnen rond’ een partij, kun je – hoe vaag wellicht ook – toch een inschatting maken van de relevantie, zeker als je daarbij de staat van dienst van Wester meeweegt.

Meestal gaat het dus goed, maar gisteravond reed Frits Wester wat mij betreft een scheve schaats. In de aanloop naar de ontknoping van de verdwenen Milly Boele uit Dordrecht, meldde Wester als eerste haar dood. Hij deed dat via Twitter om één minuut voor half tien, zo’n drie uur voor de officiële bevestiging door de politie. De tekst luidde als volgt: “vreselijk Milly dood gevonden in buurt eigen huis. 21.30extra uitzending RTL Nieuws”. Een tweet die vragen oproept.

Wie was de bron van Wester? Hij meldt er niets over in zijn bericht en ook niet in de tweets die volgen. En wat is zijn bemoeienis met dit onderwerp? Wester is immers bekend van zijn Haagse bijdragen en een primeur in deze zaak doet dan ook onlogisch aan. Te oordelen naar zijn latere berichten heeft een flink aantal van zijn volgers kritisch gereageerd. Wester roept na middernacht zelfs op tot een ‘Twitterstop’.

Het bevreemdt mij echter dat de kritiek zich lijkt toe te spitsen op de vraag of het ethisch verantwoord was om op dit onderwerp een primeur te scoren. Daarover gaan nu de meeste reacties op Twitter en in andere media. Wester meldt vanmiddag ter verdediging: “Helaas is triest nieuws ook nieuws”. Ik zou dat wel wat sterker willen stellen: meestal is nieuws slecht nieuws. De vraag of een scoop in dit geval op z’n plaats was, vind ik dan ook hypocriet.

Wat mij betreft moet de discussie gaan over het citeren van bronnen en het zo goed mogelijk kenbaar maken van de herkomst van een verhaal. Wester twittert vandaag nog wel: “Op zo'n moment is zorgvuldigheid natuurlijk een must en berichten we op basis van goede bronnen”, maar in welke hoek we die bronnen moeten zoeken, blijft ongewis. En ook wat Frits Wester überhaupt met de zaak te maken heeft.

De scoop van Wester werd gisteren vrijwel direct overgenomen in andere media. De online uitgave van Elsevier voorop. Het verhaal werd door hen eerst nog als voldongen feit gebracht, maar binnen enkele minuten verschenen de aanhalingstekens. Het nieuws veranderde in een quote. Een quote van Frits Wester. Het stond er duidelijk bij en zo hoort het. Al bracht het de kritische Twitter-fan natuurlijk geen steek verder. Want wie was nou de bron?