Gele flanken in het zonlicht

De kuiten en bovenbenen doen zeer na een wandeling van een kilometer of tien vandaag. We lieten ons door een taxi afzetten bij El Fuerte, een archeologische vindplaats uit het pre-incatijdperk en liepen vervolgens terug naar Samaipata. De overblijfselen zelf waren weinig indrukwekkend, al realiseerden we ons dat na Angkor Wat en omgeving eigenlijk alles in het niet valt.

Maar de omgeving was magnifiek. De vergezichten zijn hier zelfs van een adembenemende schoonheid. Groen zover het oog strekt. Diepe dalen, prachtige rotsformaties. Boven onze ogen vlogen roofvogels met een spanwijdte van zeker een meter. Even later kwam een zwerm papegaaien over. Hun gele flanken lichtten op in het zonlicht, de hemel was strakblauw.

Op de laatste klim, aan de voet van het dorp, kochten we voor één pesos nog een net mandarijnen. Wat een zalig land is dit.

[Zie ook: Dossier Bolivia]

Grijze vlechten en een groene hoed

Er gebeurt hier helemaal niets. De straatjes zijn uitgestorven. Af en toe waait wat stof op. Alleen de doorgaande weg is verhard. De huizen ademen de sfeer van het wilde westen. Het beeld is bijna Mexicaans.

Op de hoek zit een verweerde vrouw. Gehurkt leunt ze tegen de gevel van een al net zo verweerd pand. Diepe groeven in haar gezicht, grijze vlechten en een groene hoed. Ze is verdiept in een handwerkje, kijkt even op en lacht.

Af en toe klinkt in de verte een schelle kinderstem. Een taxi passeert. De avondzon valt over Samaipata en kleurt de bergen rond het stadje okergeel. Kilometers ver strekt het uitzicht. Kilometers niets.

[Zie ook: Dossier Bolivia]

'Ik ben een film aan het kijken'

Gesprek met mijn moeder:

"Het kabinet is gevallen, begrijp ik?"
"Ik weet van niets."
"D66 houdt ermee op."
"O, dat weet ik niet. Ik ben een film aan het kijken."
"Dus ik moet jou vanuit Bolivia vertellen dat Balkenende stopt?"
"Dat zou kunnen. Maar hoe is het daar?"
"Geweldig. Kan je kijken of er nieuws is op de tv?"

[Zie ook: Dossier Bolivia]

De kleuren zijn behoorlijk salsa

Fotokopiëren is hier helemaal hot. Dat kan op elke hoek van de straat. En printers verkopen ze hier overal. Vooral van Epson en Canon. Die merken zijn groot. Waar de bedrijven zijn die de printers gebruiken, blijft overigens een raadsel. De printerwinkels zijn meestal ook verstoken van klanten.

Op het plein van de vierentwintigste september is een protest aan de gang. Drommen studenten liggen er in slaapzakken ergens tegen te zijn. De borden die ze bij zich dragen snappen we niet. Ons Spaans heeft nog wat ontwikkeling nodig. En er is iets met autonomie. 'Autonomia Si!' is het credo. Maar wie er precies autonoom wil worden? Geen idee.

Veel gebouwen zijn vergane glorie. Af en toe hebben ze iets van 'wild west', dan weer doen ze Latijns-Amerikaans aan. Vooral de kleuren van de panden zijn behoorlijk salsa. Veel groen, geel en rood. Veel Coca-Cola ook. De reclames zijn handgeschilderd. Vaak zie je de potloodlijntjes nog staan.

Er zijn niet al te veel poncho's in het straatbeeld. Her en der zie je een verdwaalde hoogland-Boliviaan. Dan wel gelijk met een kind op de rug, gewikkeld in de kenmerkende stof waarvoor we eigenlijk kwamen. Het zijn ook de mensen uit de bergen die tot de weinige bedelaars behoren. Dat valt erg mee, de hoeveelheid zielige mensen.

Tot nu toe is Bolivia bijzonder relaxed. Laid-back. Vandaag en morgen rusten we uit, daarna gaan we langzaam richting Andes.

[Zie ook: Dossier Bolivia]

'Eerst even het systeem opstarten'

Terwijl ik precies om vijf uur met het zweet op mijn voorhoofd bij de balie van Kales op Schiphol stond, kwam er een meisje aangesloft. "Ik begin maar meteen tegen je te praten," zei ik, "want ons vliegtuig vertrekt over nog geen drie kwartier en we moeten nieuwe tickets hebben." Ze keek me onverstoord aan. "Ik zal toch eerst even het systeem moeten opstarten voor ik je kan helpen," reageerde ze lauwtje met een zwaar Amsterdams accent. "Als het systeem niet aanstaat, kan ik niets voor je doen."

Ik besloot te blijven glimlachen. Geen stress. De vakantie was begonnen en ik had me voorgenomen om me nergens meer druk over te maken. En dus lachte ik het meisje vriendelijk toe en zei: "Start rustig even je systeem op, dan zien we wel verder." Er kon zowaar ook een glimlachje bij haar vanaf. Even later vroeg ze om onze oude tickets. Nadat ze die had bekeken, zei ze: "Zo dus jullie vliegen met Varig. Nou, ik zou er maar niet op rekenen dat je hier wegkomt dan. Die vlucht naar Parijs met KLM, dat gaat echt niet lukken."

Verbaasd zag ik haar aan. "We zijn net bij KLM geweest en daar staan we in het systeem. We zijn zelfs al ingecheckt." Nu was het haar beurt om verbaasd te kijken. "Wacht maar toch ze jullie tickets zien," zei het meisje. "Als ze zien dat jullie met Varig reizen, word je alsnog geweigerd. Desnoods bij de gate. Het zou een wonder zijn als jullie er doorheen komen. En mocht je Parijs toch halen, dan kan je het daar wel vergeten. Geen enkele maatschappij wil passagiers van Varig op het moment. Vergeet het."

Anderhalf uur later zette een klein toestel ons aan de grond in de Franse hoofdstad. En hoewel we vanwege overboeking niet mee konden met het eerstvolgende vliegtuig naar Sao Paulo, zaten we drie uur later - na een halve liter bier, een stokbroodje jambon en de eerste helft Oranje-Portugal - alsnog gewoon aan boord. In Brazilië was de connectie naar Santa Cruz ook al geen enkel probleem. En dus waren we een dikke dag na vertrek op de plaats van bestemming. "Zullen we dat meisje van Kales even bellen?" vroeg Miriam.

[Zie ook: Dossier Bolivia]

Stiekem hopen op een faillissement

"De meeste mensen zouden het heerlijk vinden," zei mijn vader door de telefoon in reactie op mijn chagrijnige verhaal. Welbeschouwd klonk het natuurlijk ook vreemd: we moeten een dag eerder op vakantie en daar baal ik van. Toch was ik meer de wanhoop nabij dan dat ik enige vorm van genoegden voelde. Mijn strak geplande schema was in één klap waardeloos.

Een half uur eerder had Miriam aan de telefoon gehangen. "We kunnen maandag niet vliegen," zei ze. "Ik ben net gebeld door het reisbureau met de vraag of we zondag al willen vertrekken." Het angstzweet brak me uit bij de gedachte alleen. Ik zag mijn lijst met 'things to do' in gedachten haarscherp voor me. "Vraag of we dinsdag kunnen," riep ik.

Uiteindelijk werd het toch zondag. Meer dan een dag vroeger dan aanvankelijk gehoopt. Eerst vermoedden we nog een overboeking van het vliegtuig, maar vanochtend drong de ware reden door. De luchtvaartmaatschappij staat op klappen. Bijna alle vluchten zijn afgelast. Stiekem hoopte ik even dat het faillissement nog voor zondagavond een feit zou zijn. Zou niet slecht uitkomen.

[Zie ook: Dossier Bolivia]

Ingeklemd tussen twee peeskamertjes

Half tien. De gordijnen waren nog dicht. Het schijnsel van de rode tl-balken was nauwelijks waarneembaar in het schelle ochtendlicht. Aan het einde van de straat zag ik een uit de kluiten gewassen Costa Ricaanse richting een open raam op de eerste verdieping schreeuwen. Ik kon niet goed verstaan wat ze zei.

Tjeerd hing naar buiten. Hij zwaaide. Ik bleef staan bij zijn voordeur die is ingeklemd tussen twee peeskamertjes en wachtte. Toen hij open deed en ik het kleine halletje instapte, begreep ik pas dat dezelfde voordeur toegang verschaft tot de werkplekken van de prostituees. We liepen rechtdoor, de trap op, naar zijn appartement.

"Ik had toch gezegd dat ik tussen de hoeren woon?" vroeg hij. Ik knikte en zei dat ik het toch niet zo letterlijk had verwacht. Even later begonnen we met de geplande opnames. Voor Spaarbeleg maak ik een filmpje over de dagelijkse praktijk van hun zelfstandige adviseurs. Tjeerd is sinds enkele maanden zo'n Spaarbelegger.

Toen ik zojuist aan Rolf vertelde waar ik vanochtend terecht was gekomen, moest hij hartelijk lachen. "Wat een geweldig verhaal," zei hij. "Dat je als Spaarbelegger richting je klanten gaat en de dames gedag zegt. En dat die dan ook gaan beleggen. Maar dan net even anders. Geweldig! Heb je daar beelden van?"

Dorstige Kaapverdiaanse bovenbuurman

We zaten rechtop in bed. "Hoorde ik de deurbel?" vroeg ik slaperig aan Miriam. "Volgens mij wel," zei ze. Ik stond op, schoot in mijn ochtendjas en opende schoorvoetend de voordeur. Daar stond een Kaapverdiaanse jongen die ik vaaglijk herkende als één van de bovenburen.

"Heb je misschien wat water voor me?" hijgde hij. Ik keek hem verbaasd aan. "Ik ben wezen stappen en ik kan er niet in," zei de jongen terwijl hij naar boven wees. "En ik heb zo'n dorst." Zijn woorden drongen maar half tot mij door. "Wacht even," reageerde ik, terwijl ik de voordeur sloot en richting koelkast liep.

Ik viste een fles water uit de koeling en liep terug naar de hal. Onderweg viel mijn oog op de klok. Toen ik de deur weer opende en het water aan mijn bovenbuurman overhandigde, die zich uitgelaten toonde met zijn aanwinst, zei ik: "Je realiseert je toch wel dat het zes uur is op zondagochtend?"

"Sorry," zei de jongen. "Maar ik heb zo'n dorst."

'Dan worden de muggen resistent'

"Goedemiddag," riep ik opgewekt, terwijl we de behandelkamer binnenvielen. "Hè, gezellig," zei de vrouwelijke arts aan de andere kant van de tafel. "Dat weet je nog helemaal niet," flapte ik eruit. "Je klinkt in ieder geval gezellig," zei ze.

De vrouw informeerde waar onze reis naartoe zou gaan. "Bolivia," riepen we in koor. "Gele koorts en malaria," zei ik ter aansporing. De arts knikte instemmend. "Malaria hebben we het zo over," eerst maar even de gele koorts. Wie wil er als eerste?" Voor ze uitgesproken was, zat Miriam al in de prikstoel.

Toen we even later over malaria kwamen te spreken, informeerde ik of we Malarone konden krijgen. Dat was eerder namelijk prima bevallen. "Ik kan dat niet voorschrijven voor het gebied waar jullie heen gaan," zei ze. "Daar is het middel te zwaar voor. Dan worden de muggen resistent."

De vrouw vervolgde: "Als jullie zouden overwegen om naar het noorden van Bolivia te gaan, dan kan het wel." Miriam schudde haar hoofd. "Nee, daar gaan we zeker niet heen." Ik keek haar vermanend aan. "Maar als jullie het overwegen," herhaalde de arts op halve snelheid. Ik greep direct in: "Het noorden van Bolivia lijkt me prachtig! Doen we!"

Ze was al bezig een recept uit te schrijven en mompelde nog iets over ethisch verantwoord handelen. Ik lachte haar toe en zij lachte terug. Mooi geregeld.

[Zie ook: Dossier Bolivia]

Klootviolen en openbare boetedoening

Soms zit het even tegen. Maandagochtend bekeek ik mijn ANP-mail. Er was een alarmerend bericht. Ik zou zondagavond in het nieuws van elf uur hebben voorgelezen dat Oranje met 2-1 had gewonnen van Servië en Montenegro. Mijn eerste reactie was: dat geloof ik niet. Uitzending teruggeluisterd. Kippenvel. Ik zei het echt. Terwijl ik de wedstrijd had bekeken, precies wist dat het maar 1-0 was geworden en die uitslag eerder op de avond ook al enkele keren correct had gemeld.

Dan rest slechts je verlies nemen, ruiterlijk toegeven dat je hebt zitten klootviolen en openbare boetedoening. Ik was op het moment van uitzending namelijk niet alleen nieuwslezer, maar ook eindredacteur.

Zojuist had ik ANP-Harro aan de telefoon. Dat was overigens niet de bedoeling. Ik wilde eigenlijk Hans-Jörgen bellen, die vlakbij Harro staat in het geheugen van mijn telefoon. "Nu ik je toch spreek," zei hij, "heb jij maandagavond om zeven uur 'goedemiddag' gezegd?" Ik moest lachen. "Ik hoopte zo ontzettend dat niemand dat gehoord had na mijn blunder van de dag ervoor," reageerde ik. "Scherper dan scherp was ik, tot het uiterste gedreven om geen fouten te maken. Zit ik om zeven uur te luisteren en hoor ik mezelf 'goedemiddag' zeggen. Ik geloof niet dat ik ooit eerder zo hard 'godverdomme' heb geroepen."

Blijkt nu net dat mijn goede vriend Roger Fletcher van CITY FM me erbij heeft gelapt! Roger, waarom was jij scherper dan ik afgelopen maandag?

Beelden van coca kauwende inca's

Waarom Bolivia? Het is de meest gestelde vraag, nadat mensen eerst bewonderend knikken bij het horen van de toch iets exotische naam. Bolivia. Het ligt ook gewoon lekker in het gehoor. Als ik vervolgens uitleg hoe wijlen couturier Frank Govers de directe aanleiding voor onze aanstaande vakantie vormt, zie ik mensen keer op keer graven in hun geheugen. Meestal zonder succes.

De commercial met Govers staat mij zelf nog zeer helder voor de geest. Frank boven op een berg, in de verte nadert een man in een kleurig lokaal gewaad. "Mooie poncho," zegt de couturier. "Nieuw?" is zijn vraag die er direct op volgt. "Nee," antwoordt de Boliviaan met zware stem en zwaar accent. "Robijn Intensief." Meesterlijk bedacht. En 'catchy' want zeker vijftien jaar na dato zie ik de beelden nog duidelijk voor me.

Bolivia. Beelden van coca kauwende inca's dringen zich op. Anaconda's in het Amazonebekken. Eeuwig besneeuwde toppen die tot wel zeven kilometer hoogte reiken en uitgestrekte zoutvlaktes. Het meer van Titicaca, de gevaarlijkste weg ter wereld die langs diepe ravijnen voert en natuurlijk poncho's. Kleurige poncho's.

Frank Govers in Bolivia. Het kan ook best Peru zijn geweest...

[Zie ook: Dossier Bolivia]

'Klaar voor de wedstrijd?'

Ik stond bij de BP-shop in de Rijswijkse Plaspoelpolder om mijn reguliere bestelling af te wikkelen: twee witte broodjes met kaas, een yoghurtsnack, vruchtensapje, een blikje Red Bull en een pakje Marlboro. Het viel me op dat de pompbediende, die ik inmiddels wel ken, in oranje was gehuld. "Klaar voor de wedstrijd?" vroeg hij. Ik informeerde plagend welke wedstrijd hij bedoelde. "Is er een wedstrijd vandaag?"

Hij keek me een kort moment aan, twijfelend of ik oprecht niet wist dat hij aan het eerste WK-duel van het Nedelands elftal refereerde. Toen concludeerde hij dat ik natuurlijk niet van voetbal hield. "Jij houdt zeker meer van cricket?" vroeg de man in kenmerkend plat Haags. Daar sta je dan, in je geruite overhemd...

'Even iemand in de houdgreep nemen'

"Zo," zei de conducteur tegen zijn collega. "Zullen we maar eens een rondje maken?" De man bezag mij, terwijl ik ondertussen mijn kaartje te voorschijn haalde. "Eens even kijken of we iemand in de houdgreep kunnen nemen," vervolgde hij zijn verhaal tegen de andere conducteur. Ik keek hem verbaasd aan. Hij ving mijn blik. "Dat is helemaal niet gewelddadig hoor," zei hij bijna verontschuldigend. "Eigenlijk is een houdgreep heel liefdevol. Je houdt iemand in bedwang. Je moet het zien als een soort service."

Ik wenste hem veel succes, terwijl hij mijn kaartje stempelde. De trein zette koers richting Delft.

Dossier Bolivia

30/08/06
Vierentwintig uur nagelbijten

15/07/06
Bange uren en gekruiste vingers

13/07/06
Heilig water uit een emmertje

12/07/06
Een overenergieke sterrenhemel

11/07/06
'The best news I've heard this week'
Een zeldzaam sympathiek idee
Vulcanen en azuurblauwe lagunes

06/07/06
Met een bom op schoot naar boven

04/07/06
Bossche bollen en kroketten

03/07/06
Diepe plooien en een meewarige blik

02/07/06
Rammelen over een 'dirtroad'

30/06/06
Gele flanken in het zonlicht

29/06/06
Grijze vlechten en een groene hoed
'Ik ben een film aan het kijken'

27/06/06
De kleuren zijn behoorlijk salsa
'Eerst even het systeem opstarten'

25/06/06
Stiekem hopen op een faillissement

19/06/06
'Dan worden de muggen resistent'

13/06/06
Beelden van coca kauwende inca's